HES Hidroelektrik Enerji Santrali’nin kısaltmasıdır. HES’ler su gücünden enerji elde edilmesini sağlarlar. HES’ler akarsulara inşa edilerek hızlı akan suyun enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren yapılardır ve genellikle baraj göllerinde inşa edilmektedirler. HES’ler sağladığı yararlar kadar zararı da beraberinde getirdiği için her zaman tartışma konusu olmuştur. Her proje öncesi insanlar tarafından HES nedir zararları nelerdir şeklinde sorular sorulmaktadır. İşte merak konusu olan HES’lerin faydaları ve zararları.
HES’in Faydaları Nelerdir?
1. HES kurulumu ile akarsulardaki suların boşa akması önlenmekte ve bu akış enerjiye dönüştürülerek insanlığa fayda sağlamaktadır.
2. HES’ler UNESCO ve Avrupa Birliği tarafından çevre dostu olarak tanımlanmaktadır. Kuruldukları alanlara yeni istahdam olanakları yaratan HES’ler aynı zamanda o bölgenin kalkınmasını da sağlamaktadır.
3. HES projeleri, oluşturulması planlanan yörenin ekonomisine de katkı sağlamakta ve dışa bağımlılığı azaltmaktadır.
4. Hidroelektrik Santrali atık oluşturmamakta bu sayede çevreyi kirletmemektedir. Ayrıca HES’ler yüksek verim sağlayan, yenilenebilir, temiz yapılardır. Uzun ömürlüdürler aynı zamanda HES’lere yapılan yatırımların karşılığı kısa vadede geri alınmaktadır.
5. Yerli bir kaynak olması, düşük maliyetli olması ve çevreye uygun olması HES’leri önemli bir kaynak haline getirmektedir. Ayrıca beraberinde ekonomik bağımsızlığı da getireceği için dışa bağımlılığın azalmasına yardımcı olmaktadır.
HES’in Zararları
HES’ler sağladığı yararların dışında pek çok zarara da sahiptir ve genellikle inşa edilecekleri alanlarda istenmemektedirler. Bu durum HES’ler neden istenmiyor sorusunu da beraberinde getirmektedir çünkü yöre halkı HES’lerin yarardan çok zarar getireceği düşüncesindedir. O zararlardan bazıları şunlardır;
1. Faaliyeti sırasında çevre dostu olarak ifade edilen HES’ler inşa edilme sürecinde çevreye büyük zararlar verebilmektedir. Yapım aşamasında, üzerine inşa edilecek dere, kanallar ile başka bir yöne akıtılmaktadır ki bu işlem sırasında da çevre ormanlara zarar verilmesi söz konusudur.
2. Üzerine inşa edilen dere içerisinde yaşayan canlıların yaşamına müdahale edilmekte bu durumda o canlıların ölümüne neden olmaktadır. Ancak bu zarar derelere can suyu bırakılarak ve yerinde denetim yapılarak önlenebilmektedir.
3. HES’in bulunduğu çevrelerde hastalıklarda artışlar görülmektedir.
4. HES’lerin inşa edildiği bölgelerde erezyon ve sel oluşumunda artış gözlenmiştir.
5. Santralin faaliyeti sırasında barajlarda yüksek oranda buharlaşma meydana gelmektedir. Bu buharlaşmada çevre yörelerde ki toprakların tuz oranını arttırmakta ve toprağın verimliliğini azaltmaktadır.
HES (Hidroelektrik Enerji Santrali), su gücünden elektrik üretmek için akarsular üzerine inşa edilen tesislerdir. Genellikle baraj gölleri üzerinde kurulan bu santraller, suyun potansiyel enerjisini kullanarak enerji üretirler. HES’ler hem avantajları hem de dezavantajlarıyla çevresel ve ekonomik açıdan önemli bir tartışma konusudur.
HES’in Faydaları:
Suyun Enerjiye Dönüşümü: Akarsuların boşa akmasını önleyerek suyun enerjisi elektrik üretiminde kullanılır ve bu enerji kaynağı sürdürülebilir bir enerji olarak değerlendirilir.
Çevre Dostu: UNESCO ve Avrupa Birliği tarafından çevre dostu olarak kabul edilen HES’ler, çevreye minimal zarar verdikleri düşüncesiyle yenilenebilir enerji kaynakları arasında sayılırlar.
Bölgesel Kalkınma: HES projeleri, kurulduğu bölgelerde iş imkanları yaratarak yerel ekonomiye katkıda bulunur ve bölgenin gelişimine olanak sağlar.
Atıksız Enerji Üretimi: HES’ler, fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında çevreye atık bırakmazlar ve düşük karbon salınımına sahip olduklarından çevreyi kirletmezler.
Yenilenebilir ve Ekonomik: Su sürekli bir kaynak olduğu için HES’ler yenilenebilir enerji üretimi sağlar. Aynı zamanda uzun ömürlü olmaları ve düşük işletme maliyetleriyle ekonomik bağımsızlığı artırır, dışa bağımlılığı azaltır.
HES’in Zararları:
Çevresel Tahribat: HES inşaatları, nehirlerin doğal akışını değiştirdiği için çevredeki ekosistem üzerinde büyük zararlar yaratabilir. Nehir yataklarının yönünün değiştirilmesi, ormanlara ve doğal yaşama zarar verebilir.
Biyolojik Çeşitliliğe Zarar: HES’lerin yapımı sırasında, akarsularda yaşayan su canlılarının yaşam alanları zarar görebilir. Bu, bölgedeki biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler ve bazı türlerin yok olmasına neden olabilir.
Hastalıklarda Artış: Bazı bölgelerde, HES’lerin faaliyete geçmesiyle birlikte hastalık oranlarında artışlar görülmüştür. Su kaynaklarının yapay olarak düzenlenmesi, ekolojik dengenin bozulmasına ve buna bağlı hastalıklara yol açabilir.
Erozyon ve Sel Riski: HES’lerin inşa edildiği bölgelerde toprak erozyonu ve sel riski artabilir. Barajların yapımı ve suyun yönlendirilmesi doğal dengeyi bozabilir.
Buharlaşma ve Tuzlanma: Barajlardaki yüksek buharlaşma oranı, çevredeki toprakların tuzlanmasına yol açabilir. Bu durum, tarım arazilerinin verimliliğini azaltarak bölgenin ekonomik faaliyetlerine zarar verebilir.
Hidroelektrik santralleri (HES) çevre dostu enerji üretimi sağlayan önemli bir kaynak olmakla birlikte, çevresel ve ekolojik dengeler üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. HES projeleri planlanırken bölgenin ekosistemine uygun bir şekilde tasarlanmalı ve çevre üzerindeki zararları minimuma indirmek için gerekli tedbirler alınmalıdır.