PAH Genel Özellikler
Polisiklik (polinükleer) aromatik hidrokarbonlar (PAH), karbon ve hidrojen atomunun iki ya da daha fazla aromatik zincirle oluşturduğu çeşitli organik bileşiklerin oluşturduğu bir grubu temsil eder.
Pek çok PAH, çeşitli yanma prosesleri sonucu (orman yangınları, fosil yakıtların yanması vb.) ve piroliz kaynaklarından atmosfer yoluyla çevreye giriş yapar. Ancak düşük çözünürlüğü ve partiküler maddeye olan çekimi nedeniyle genellikle suda kayda değer konsantrasyonlarda görülmez.
İçme suyunda PAH (özellikle fluoranthene) konsantrasyonlarının ana kaynağı, içme suyu dağıtım şebekesinde boruları korozyondan korumak için kullanılan kömür katranı kaplamasıdır.
Kirlenmemiş yer altı sularında PAH seviyeleri 0-5 ng/L, kirlenmiş olanlarda 10 µg/L’dir. İçme suyundaki tipik konsantrasyonları ise 1ng/L ile 11 µg/L’dir (WHO, 2011, s. 411).
PAH Sağlık Üzerine Etkileri
Toksikolojik çalışmalar daha çok benzo(a)pyrene (BaP) üzerine yoğunlaşmıştır. Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (IARC) BaP’nin sınıfını “Grup 2B”den “Grup 1 (insanlar için kanserojenik)”e çıkarmıştır. Diğer PAH türlerinin de kanserojen etkisi/potansiyeli olmakla birlikte en zararlısı BaP’dir.
PAH’lar vücut tarafından hızlıca adsorbe edilir ve yağda çözünebilir özellikte olmaları sebebiyle yağ dokularına geçebilir. Ancak çok çabuk metabolize olup, genellikle vücutta birikme yapmazlar (Gray, 2008, s. 160) WHO (2003) tarafından BaP’nin insan sağlığı açısından limit değeri 0,0007 mg/L olarak belirlenmiştir.
Florantin için ise 4 µg/L ve üzeri insan sağlığı için zararlı kabul edilmekle birlikte, içme suyunda bulunan konsantrasyonları bu değerin çok altında bulunması sebebiyle uyulması gereken bir limit değer belirtilmemiştir (WHO, 2003b, s. 18).
PAH Arıtma Yöntemleri
Koagülasyon, çöktürme ve filtrasyon ile yüksek konsantrasyonların bile verimli giderimi mümkündür. Konvansiyonel yöntemlerin yanı sıra granüler aktif karbonla da efektif giderim (% 99,9) sağlanabilir.
Yorum yap