2.5 Öncelikli Kaygıları Belirleme

Bu Kılavuzlar, dünya çapındaki ülkelerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla içme suyundaki çok sayıda potansiyel bileşeni kapsamaktadır. Ancak genel olarak, herhangi bir durumda halk sağlığı açısından endişe duyulan yalnızca birkaç bileşen olacaktır. Ulusal düzenleyici kurumun ve yerel su otoritelerinin, yerel koşullara uygun bileşenleri belirlemesi ve bunlara müdahale etmesi zorunludur. Bu, çaba ve yatırımların halk sağlığı açısından en büyük riski veya önemi taşıyan bileşenlere yönlendirilmesini sağlayacaktır.

Potansiyel olarak tehlikeli su bileşenleri için sağlık temelli hedefler belirlenmiştir ve içme suyu kalitesini değerlendirmek için bir temel sağlar. Farklı parametreler, halk sağlığını iyileştirmek ve korumak için farklı yönetim öncelikleri gerektirebilir. Genel olarak, öncelikler azalan sırayla şunlardır:

• Mikrobiyal olarak güvenli suyun yeterli tedarikini sağlamak ve tüketicileri potansiyel olarak daha az mikrobiyal olarak güvenli suyu kullanmaktan caydırmak için kabul edilebilirliği korumak;
• Bilinen olumsuz sağlık etkileri yaratabilecek önemli kimyasal tehlikeleri yönetmek;
• Diğer kimyasal tehlikeleri, özellikle tat, koku ve görünüm açısından içme suyunun kabul edilebilirliğini etkileyenleri ele almak;
• Kirletici konsantrasyonlarını kaynakta, kılavuz veya düzenlenen değerlerin altına düşürmek için uygun teknolojileri uygulamak.

Sağlık açısından bir standart belirlemenin arzu edilebilir olduğu tehlikeleri seçmedeki iki temel özellik, maddeyle ilişkili sağlık etkileri (ciddiyet) ve önemli oluş olasılığı (maruz kalma)dır. Bu unsurlar birlikte, belirli bir tehlikeyle ilişkili riski belirler.

Bu metin, öncelikli olarak ele alınması gereken içme suyu kirleticilerinin belirlenmesine yönelik bir çerçeve sunmaktadır. Bu bilgiler, ulusal düzenleyici kurumlar, yerel su otoriteleri ve halk sağlığı yetkilileri için değerli bir kaynak olabilir. Bu metnin ilk kısmı, önceliklendirme ilkelerini ve hedeflerini ana hatlarıyla ele almaktadır. Metnin ikinci kısmı ise, su kirleticilerinin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için kullanılabilecek spesifik kriterileri daha ayrıntılı olarak tartışmaktadır.

Mikrobiyal tehlikeler için hedeflerin belirlenmesi, kaynak sularındaki oluşum ve konsantrasyonlar ile su kaynaklı organizmaların hastalığa nispi katkısı tarafından etkilenir. Kimyasal tehlikeler için dikkate alınması gereken faktörler, sağlık etkilerinin ciddiyeti ve nüfusun maruz kalma sıklığı, maruz kalacakları konsantrasyon ile birliktedir. Sağlık etkileri olasılığı, açıkça toksisiteye ve konsantrasyona bağlıdır, ancak aynı zamanda maruz kalma süresine de bağlıdır. Çoğu kimyasal için sağlık etkileri uzun süreli maruz kalma ile ilişkilidir. Bu nedenle, maruz kalma arada bir oluyorsa, konsantrasyon aşırı derecede yüksek olmadıkça, olumsuz bir sağlık etkisi riski muhtemelen düşük olacaktır. Bu nedenle, en yüksek önceliğe sahip maddeler, yaygın olarak bulunan, içme suyu kaynaklarında veya içme suyunda her zaman veya çoğunlukla mevcut olan ve sağlık açısından endişe verici konsantrasyonlarda bulunan maddeler olacaktır. Belirli bir durumda hangi kimyasalların önemli olduğunun belirlenmesiyle ilgili rehberlik, destekleyici belge Kimyasal içme suyu güvenliği (Ek 1) içinde verilmiştir.

İçme suyundaki birçok mikrobiyal ve kimyasal bileşen potansiyel olarak insan sağlığına olumsuz etkilere neden olabilir. Bu bileşenlerin hem ham suda hem de tüketicilere verilen suda tespiti genellikle yavaş, karmaşık ve maliyetlidir; bu da erken uyarı kabiliyetini ve karşılanabilirliği sınırlamaktadır. Su kalitesinin belirlenmesine güvenmek tek başına halk sağlığının korunması için yeterli değildir. Tüm içme suyu kalite parametrelerini test etmek ne fiziksel ne de ekonomik olarak mümkün olmadığından, izleme çabalarının ve kaynaklarının kullanımı dikkatli bir şekilde planlanmalı ve önemli veya temel özelliklere göre yönlendirilmelidir.

WHO, tüketici kabul edilebilirliği (yani içme suyunun görünümünü, tadını veya kokusunu etkileyen maddeler) temelinde maddeler için resmi kılavuz değerleri belirlemese de, tüketici kabul edilebilirliği ile ilgili maddeler ve parametreler için standartların belirlenmesi alışılmadık bir durum değildir. Bu tür bir standardın aşılması doğrudan sağlık sorunu olmasa da, tüketici güvencesi için büyük önem taşıyabilir ve tüketicileri suyunu alternatif, daha az güvenli bir kaynaktan almalarına yol açabilir. Bu tür standartlar genellikle yerel kabul edilebilirlik değerlendirmelerine dayanır.

Önceliklendirme, tüm ilgili kurumlar arasındaki işbirliğine dayalı sistematik bir değerlendirme temelinde yapılmalı ve ulusal ve sistem özelinde seviyelerde uygulanabilir. Ulusal düzeyde, riskin (yani ciddiyeti ve maruziyeti) değerlendirmesine dayanarak ilgili tehlikeleri belirlemek için öncelikler belirlenmelidir. Bireysel su teminleri düzeyinde, etkili sistem yönetimi için bileşenlere öncelik vermek de gerekli olabilir. Bu süreçler, sağlık, su kaynakları, içme suyu tedariki, çevre, tarım ve jeolojik hizmetler/madencilik yetkilileri dahil olmak üzere çok çeşitli paydaşların girdisini gerektirebilir. Su kalitesi konularında bilgi paylaşımı ve fikir birliği oluşturmak için bir mekanizma oluşturmak.

Bu metin, içme suyundaki mikrobiyal ve kimyasal tehlikeler için önceliklendirme çerçevesi sunar. Bu bilgiler, ulusal düzenleyici kurumlar, yerel su otoriteleri, halk sağlığı yetkilileri ve diğer paydaşlar için değerli bir kaynak olabilir. Umarım bu özet, metnin ana hatlarını anlamanıza yardımcı olmuştur.

Ek Bilgi:

• Destekleyici belge Mikrobiyal içme suyu güvenliğinin değerlendirilmesi (Ek 1), mikrobiyal tehlikelerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için kullanılan spesifik kriterileri tartışmaktadır.
• Destekleyici belge Kimyasal içme suyu güvenliği (Ek 2), kimyasal tehlikelerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için kullanılan spesifik kriterileri tartışmaktadır.

2.5.1 İçme Suyu Kalitesi Değerlendirmesi Yapılması

Hangi bileşenlerin gerçekten endişe verici olduğunu belirlemek için, bir içme suyu kalitesi değerlendirmesi yapılması gereklidir. Ülkede hangi tip içme suyu sistemlerinin bulunduğunu (örneğin, borulu su temini, borusuz su temini, satılan su) ve içme suyu kaynaklarının ve teminlerinin kalitesini belirlemek önemlidir. Değerlendirmede dikkate alınması gereken ek bilgiler şunları içerir: havza türü (korunmuş, korunmamış), atıksuyun deşarjı, jeoloji, topografya, tarım arazisi kullanımı, sanayi faaliyetleri, sanitasyon incelemeleri, geçmiş izleme kayıtları, denetimler ve yerel ve topluluk bilgisi. Ne kadar çeşitli veri kaynağı kullanılırsa, sürecin sonuçları o kadar faydalı olacaktır.

Birçok durumda, yetkililer veya tüketiciler, özellikle bariz sağlık etkilerine veya kabul edilebilirlik sorunlarına neden olduklarında, birçok içme suyu kalitesi sorununu zaten tespit etmiş olabilirler. Bu mevcut sorunlara normalde yüksek öncelik verilir. Halk sağlığı için en büyük riski oluşturan içme suyu kaynakları belirlenmeli ve kaynaklar buna göre tahsis edilmelidir.

Önemli Noktalar:

• İçme suyu kalitesi değerlendirmesi, endişe verici bileşenleri belirler.
• Ülkedeki içme suyu sistemi türleri değerlendirilmelidir.
• Kaynakların ve teminlerin kalitesi değerlendirilmelidir.
• Havza tipi, atıksuyun deşarjı, jeoloji gibi faktörler dikkate alınmalıdır.
• Mevcut sorunlar önceliklendirilmelidir.
• Riskli kaynaklar belirlenmeli ve kaynaklar buna göre tahsis edilmelidir.

Bu metin, içme suyu kalitesi değerlendirmesinin kapsamını ve önemini vurgulamaktadır. Bu bilgiler, ulusal düzenleyici kurumlar, yerel su otoriteleri, halk sağlığı yetkilileri ve diğer paydaşlar için değerli bir kaynak olabilir.

Ek Bilgi:

• Destekleyici belge Su Kaynakları Korunması ve Yönetimi (Ek 3), içme suyu kaynaklarının korunması için gereken bilgileri sağlar.
• Destekleyici belge Su Temini Sistemleri ve Teknolojisi (Ek 4), içme suyu temini sistemlerinin çeşitli türlerini ve bunların değerlendirilmesi için kullanılabilecek kriterileri tartışmaktadır.

2.5.2 Mikrobiyal Önceliklerin Değerlendirilmesi

İçme suyuyla ilişkili en yaygın ve yaygın sağlık riski mikrobiyal kontaminasyondur ve bunun sonuçları, kontrolünün her zaman en önemli olması gerektiği anlamına gelir. Halk sağlığı için en büyük riski oluşturan içme suyu kaynaklarını iyileştirmek ve geliştirmek için öncelik verilmelidir. Mikrobiyal kirleticiler için sağlık temelli hedefler bölüm 3.2’de tartışılmaktadır ve mikrobiyal içme suyu kalitesi yönlerinin kapsamlı bir değerlendirilmesi 7. bölümde yer almaktadır.

İçme suyundaki en yaygın ve geniş kapsamlı sağlık riski mikrobiyal kontaminasyondur. Bu kontaminasyonun sonuçları o kadar ciddi ki, kontrolü her zaman en yüksek önceliğe sahip olmalıdır.

Önemli Noktalar:

• Mikrobiyal kontaminasyon, içme suyundaki en yaygın sağlık riski.
• Mikrobiyal kontrolü en önemli öncelik.
• Halk sağlığı riski en yüksek olan kaynaklar öncelikli.
• Mikrobiyal kirleticiler için sağlık temelli hedefler (bölüm 3.2).
• Mikrobiyal içme suyu kalitesi değerlendirmesi (bölüm 7).

Bu metin, mikrobiyal kontaminasyonun halk sağlığı için önemli bir risk olduğunu ve kontrolünün içme suyu kalitesi değerlendirmesinde en yüksek önceliğe sahip olması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu bilgiler, ulusal düzenleyici kurumlar, yerel su otoriteleri, halk sağlığı yetkilileri ve diğer paydaşlar için değerli bir kaynak olabilir.

Ek Bilgi:

• Destekleyici belge Mikrobiyal içme suyu güvenliğinin değerlendirilmesi (Ek 1), mikrobiyal tehlikelerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için kullanılan spesifik kriterileri tartışmaktadır.
• Bölüm 7, içme suyundaki çeşitli mikrobiyal kirleticileri ve sağlık etkilerini ayrıntılı olarak ele almaktadır.

2.5.3 Kimyasal Önceliklerin Değerlendirilmesi

Tüm kimyasalların kılavuz değerleri her su kaynağında veya hatta tüm ülkelerde mevcut olmayacaktır. Hatta var olsalar bile, endişe verici seviyelerde bulunmayabilirler. Tersine, kılavuz değerleri olmayan veya Kılavuzlarda ele alınmayan bazı kimyasallar, özel koşullar altında yerel olarak meşru endişelere neden olabilir. Risk yönetim stratejileri (ulusal standartlara ve izleme faaliyetlerine yansıdığı gibi) ve kaynakların tahsisi, insan sağlığına risk oluşturan veya suyunun kabul edilebilirliği üzerinde önemli etkileri olan kimyasallara öncelik vermelidir.

Aşırı miktarda bulunduğunda içme yoluyla maruz kalma sonucu insanlarda yaygın sağlık sorunlarına neden olduğu kanıtlanan yalnızca birkaç kimyasal vardır. Bunlara florür, arsenik ve nitrat dahildir. Kurşun (ev tesisatından) ile ilişkili insan sağlığı etkileri de bazı bölgelerde gösterilmiştir ve mangan, selenyum ve uranyuma maruz kalma olasılığı nedeniyle bazı bölgelerde insan sağlığı açısından önemli konsantrasyonlarda endişe vardır. Mangan ve demir ayrıca, renk bozulması yoluyla kabul edilebilirlik üzerindeki etkileri nedeniyle de yaygın olarak önemlidir. Bu bileşenler, herhangi bir öncelik belirleme sürecinin bir parçası olarak dikkate alınmalıdır.

Bazı durumlarda, değerlendirme, ulusal, bölgesel veya sistem düzeyinde önemli bir maruz kalma riskinin olmadığını gösterecektir. İçme suyu, belirli bir kimyasala toplam maruz kalmaya yalnızca küçük bir katkıda bulunabilir ve bazı durumlarda, potansiyel olarak büyük bir maliyetle içme suyundaki seviyeleri kontrol etmek, genel maruz kalma üzerinde çok az etkiye sahip olabilir. Bu nedenle, içme suyu risk yönetim stratejileri, diğer potansiyel insan maruz kalma kaynaklarıyla birlikte ele alınmalıdır.

Endişe verici kimyasalların “kısa listeye alınması” süreci, başlangıçta geniş sorunları belirlemek için basit bir yüksek ve düşük risk sınıflandırması olabilir. Bu, daha ayrıntılı değerlendirmelerden ve analizlerden alınan veriler kullanılarak rafine edilebilir ve nadir olayları, değişkenliği ve belirsizliği dikkate alabilir. İçme suyundaki kimyasallara öncelik verme konusunda rehberlik, destekleyici belgeler Kimyasal içme suyu güvenliği ve İçme suyu kalitesi yönetmelikleri ve standartları geliştirme (Ek 1) içinde verilmektedir. Bunlar aşağıdaki konuları ele alır:

• Tüketicinin kimyasala maruz kalma olasılığı (maruz kalma süresi dahil);
• Sağlık etkilerine yol açması muhtemel olan kimyasalın konsantrasyonu (bkz. bölüm 8.5);
• Diğer kaynaklara kıyasla içme suyu yoluyla ortaya çıkan sağlık etkileri veya maruz kalma kanıtları ve farklı maruz kalma kaynaklarının kontrolünün göreceli kolaylığı.

Bu Kılavuzlarda yer almayan birçok kimyasalın tehlikeleri ve riskleri hakkında ek bilgiler, WHO Çevre Sağlığı Kriterleri monografları ve Özet Uluslararası Kimyasal Değerlendirme Belgeleri, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü/WHO Pestisit Kalıntıları Üzerine Ortak Toplantısı raporları ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü/WHO Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi raporları ve yetkili ulusal otoritelerden gelen bilgiler dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan edinilebilir. Bu bilgi kaynakları meslektaşlar tarafından gözden geçirilmiş olup, daha az yaygın kirleticilerin çoğu hakkında toksikoloji, tehlikeler ve riskler hakkında kolayca erişilebilir bilgiler sağlar. Su tedarikçileri ve sağlık yetkililerinin, tespit edilen bir kimyasalın önemini (varsa) ve uygun olabilecek müdahaleyi belirlemelerine yardımcı olabilir.

Kısaltmaların İngilizce ve Türkçe Anlamları

• 2,4-D: 2,4-dichlorophenoxyacetic acid – 2,4-D: 2,4-diklorofenoksiasetik asit
• 2,4-DB: 2,4-dichlorophenoxybutyric acid – 2,4-DB: 2,4-diklorofenoksibutirik asit
• 2,4-DP: dichlorprop – 2,4-DP: diklorprop
• 2,4,5-T: 2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid – 2,4,5-T: 2,4,5-triklorofenoksiasetik asit
• 2,4,5-TP: 2,4,5-trichlorophenoxy propionic acid; fenoprop – 2,4,5-TP: 2,4,5-triklorofenoksi propiyonik asit; fenoprop
• AAS: atomic absorption spectrometry – AAS: atomik absorpsiyon spektrometresi
• Absor: absorptiometry – Absor: absorpsiyometri
• ADI: acceptable daily intake – ADI: kabul edilebilir günlük alım miktarı
• AES: atomic emission spectrometry – AES: atomik emisyon spektrometresi
• AIDS: acquired immunodeficiency syndrome – AIDS: Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu
• AMPA: aminomethylphosphonic acid – AMPA: aminometilfosfonik asit
• ARfD: acute reference dose – ARfD: akut referans dozu
• ATX: anatoxin – ATX: anatoksin
• BDCM: bromodichloromethane – BDCM: bromodiklorometan
• BMD: benchmark dose – BMD: referans dozu
• BMDL: lower confidence limit on the benchmark dose – BMDL: kıyaslama dozunda daha düşük güven sınırı
• BMDLx: lower 95% confidence limit on the benchmark dose for an x% response – BMDLx: %x yanıt için referans dozda %95’lik daha düşük güven sınırı
• BTEX: benzene, toluene, ethylbenzene and xylenes – BTEX: benzen, toluen, etilbenzen ve ksilenler
• Bti: Bacillus thuringiensis israelensis – Bti: Bacillus thuringiensis israelensis
• bw: body weight – bw: vücut ağırlığı
• CAS: Chemical Abstracts Service – CAS: Kimyasal Özetler Hizmeti
• Col: colorimetry – Col: kolorimetri
• CPVC: chlorinated polyvinyl chloride – CPVC: klorlu polivinil klorür
• CSAF: chemical-specific adjustment factor – CSAF: kimyasala özgü ayarlama faktörü
• Ct: product of disinfectant concentration and contact time – Ct: dezenfektan konsantrasyonunun ve temas süresinin çarpımı
• CYN: cylindrospermopsin – CYN: silindirdrospermopsin
• DAEC: diffusely adherent E. coli – DAEC: yaygın olarak yapışan E. coli
• DALY: disability-adjusted life year – DALY: engelliliğe göre ayarlanmış yaşam yılı
• DBCM: dibromochloromethane – DBCM: dibromoklorometan
• DBCP: 1,2-dibromo-3-chloropropane – DBCP: 1,2-dibromo-3-kloropropan
• DBP: disinfection by-product – DBP: dezenfeksiyon yan ürünü
• DCA: dichloroacetic acid – DCA: dikloroasetik asit
• DCB: dichlorobenzene – DCB: diklorobenzen
• DCP: dichloropropane – DCP: dikloropropan
• DDT: dichlorodiphenyltrichloroethane – DDT: diklorodifeniltrikloroetan
• DEHA: di(2-ethylhexyl)adipate – DEHA: di(2-etilheksil)adipat
• DEHP: di(2-ethylhexyl)phthalate – DEHP: di(2-etilheksil)ftalat
• DNA: deoxyribonucleic acid – DNA: deoksiribonükleik asit
• DPD: N,N-diethyl-1,4-phenylenediamine sulfate – DPD: N,N-dietil-1,4-fenilendiamin sülfat
• EAAS: electrothermal atomic absorption spectrometry – EAAS: elektrotermal atomik absorpsiyon spektrometrisi
• EAEC: enteroaggregative E. coli – EAEC: enteroagregatif E. coli
• ECD: electron capture detector – ECD: elektron yakalama dedektörü
• EDTA: ethylenediaminetetraacetic acid; edetic acid – EDTA: etilendiamintetraasetik asit; edetik asit
• EHEC: enterohaemorrhagic E. coli – EHEC: enterohemorajik E. coli
• EIEC: enteroinvasive E. coli – EIEC: enteroinvazif E. coli
• ELISA: enzyme-linked immunosorbent assay – ELISA: enzime bağlı immünosorbent tahlili
• EPEC: enteropathogenic E. coli – EPEC: enteropatojenik E. coli
• ETEC: enterotoxigenic E. coli – ETEC: enterotoksijenik E. coli
• F₀: parental generation – F₀: ebeveyn nesli
• F₁: first filial generation – F₁: ilk evlat nesli
• FAAS: flame atomic absorption spectrometry – FAAS: alevli atomik absorpsiyon spektrometresi
• FAO: Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü
• FD: fluorescence detector – FD: floresans dedektörü
• FID: flame ionization detector – FID: alev iyonizasyon dedektörü
• FPD: flame photodiode detector – FPD: alev fotodiyot dedektörü
• GAC: granular activated carbon – GAC: granüler aktif karbon
• GC: gas chromatography – GC: gaz kromatografisi
• GL: guidance level (used for radionuclides in drinking-water) – GL: kılavuz seviyesi (içme suyundaki radyonüklidler için kullanılır)
• GV: guideline value – GV: kılavuz değer
• HAA: haloacetic acid – HAA: haloasetik asit
• HAV: hepatitis A virus – HAV: hepatit A virüsü
• HCB: hexachlorobenzene – HCB: heksaklorobenzen
• HCBD: hexachlorobutadiene – HCBD: hekzaklorobutadien
• HCH: hexachlorocyclohexane – HCH: hekzaklorosikloheksan
• HEV: hepatitis E virus – HEV: hepatit E virüsü
• HIV: human immunodeficiency virus – HIV: insan bağışıklık yetersizliği virüsü
• HPC: heterotrophic plate count – HPC: heterotrofik plaka sayısı
• HPLC: high-performance liquid chromatography – HPLC: yüksek performanslı sıvı kromatografisi
• IARC: International Agency for Research on Cancer – IARC: Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı
• IC: ion chromatography – IC: iyon kromatografisi
• ICP: inductively coupled plasma – ICP: indüktif olarak eşleşmiş plazma
• ICRP: International Commission on Radiological Protection – ICRP: Uluslararası Radyolojik Koruma Komisyonu
• IDC: individual dose criterion – IDC: bireysel doz kriteri
• IPCS: International Programme on Chemical Safety – IPCS: Uluslararası Kimyasal Güvenlik Programı
• IQ: intelligence quotient – IQ: zeka bölümü
• ISO: International Organization for Standardization – ISO: Uluslararası Standardizasyon Örgütü
• JECFA: Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives – JECFA: Gıda Katkı Maddeleri Ortak FAO/WHO Uzman Komitesi
• JMPR: Joint FAO/WHO Meeting on Pesticide Residues – JMPR: Pestisit Kalıntılarına İlişkin FAO/WHO Ortak Toplantısı
• LC: liquid chromatography – LC: sıvı kromatografisi
• LOAEL: lowest-observed-adverse-effect level – LOAEL: gözlemlenen en düşük yan etki düzeyi
• LRV: log₁₀ reduction value – LRV: log₁₀ azaltma değeri
• MC: microcystin – MC: mikrosistin
• MCB: monochlorobenzene – MCB: monoklorobenzen
• MCPA: 4-(2-methyl-4-chlorophenoxy)acetic acid – MCPA: 4-(2-metil-4-klorofenoksi)asetik asit
• MCPB: 2,4-MCPB; 4-(4-chloro-o-tolyloxy)butyric acid; 4-(4-chloro2 methylphenoxy)butanoic acid – MCPB: 2,4-MCPB; 4-(4-kloro-o-toliloksi)bütirik asit; 4-(4-kloro2 metilfenoksi)bütanoik asit
• MCPP: 2(2-methyl-chlorophenoxy) propionic acid; mecoprop – MCPP: 2(2-metil-klorofenoksi) propiyonik asit; mekoprop
• MDL: method detection limit – MDL: yöntem tespit limiti
• MMT: methylcyclopentadienyl manganese tricarbonyl – MMT: metilsiklopentadienil manganez trikarbonil
• MS: mass spectrometry – MS: kütle spektrometresi
• MS/MS: tandem mass spectrometry – MS/MS: tandem kütle spektrometresi
• MTBE: methyl tertiary-butyl ether – MTBE: metil üçüncül-bütil eter
• MX: 3-chloro-4-dichloromethyl-5-hydroxy-2(5H)-furanone – MX: 3-kloro-4-diklorometil-5-hidroksi-2(5H)-furanon
• NDMA N-nitrosodimethylamine – NDMA N-nitrosodimetilamin
• NOAEL: no-observed-adverse-effect level – NOAEL: advers etkinin gözlemlenmediği düzey
• NOEL: no-observed-effect level – NOEL: etki gözlemlenmeyen düzey
• NTA: nitrilotriacetic acid – NTA: nitrilotriasetik asit
• NTP: National Toxicology Program (USA) – NTP: Ulusal Toksikoloji Programı (ABD)
• NTU: nephelometric turbidity unit – NTU: nefelometrik bulanıklık birimi
• PAC: powdered activated carbon – PAC: toz aktif karbon
• PAH: polynuclear aromatic hydrocarbon – PAH: polinükleer aromatik hidrokarbon
• PCE: tetrachloroethene – PCE: tetrakloroeten
• PCP: pentachlorophenol – PCP: pentaklorofenol
• PCR: polymerase chain reaction – PCR: polimeraz zincir reaksiyonu
• PD: photoionization detector – PD: fotoiyonizasyon dedektörü
• PDA: photodiode array – PDA: fotodiyot dizisi
• PMTDI: provisional maximum tolerable daily intake – PMTDI: geçici maksimum tolere edilebilir günlük alım miktarı
• PPA: protein phosphatase assay – PPA: protein fosfataz tahlili
• PT: purge and trap – PT: arındır ve tuzağa düşür
• PTDI: provisional tolerable daily intake – PTDI: geçici tolere edilebilir günlük alım
• PTMI: provisional tolerable monthly intake – PTMI: geçici tolere edilebilir aylık alım
• PTWI: provisional tolerable weekly intake – PTWI: geçici tolere edilebilir haftalık alım
• PVC: polyvinyl chloride – PVC: polivinil klorür
• QMRA: quantitative microbial risk assessment – QMRA: niceliksel mikrobiyal risk değerlendirmesi
• RNA: ribonucleic acid – RNA: ribonükleik asit
• SI: Système international d’unités (International System of Units) – SI: Système uluslararası d’unités (Uluslararası Birim Sistemi)
• SODIS: solar water disinfection – SODIS: güneş enerjisiyle su dezenfeksiyonu
• STX: saxitoxin – STX: saksitoksin
• sp.: species (singular) – sp.: türler (tekil)
• spp.: species (plural) – spp.: türler (çoğul)
• subsp.: subspecies (singular) – subsp.: alt tür (tekil)
• TBA: terbuthylazine – TBA: terbutilazin
• TCB: trichlorobenzene – TCB: triklorobenzen
• TCE: trichloroethene – TCE: trikloroeten
• TCU: true colour unit – TCU: gerçek renk birimi
• TD₀₅: tumorigenic dose05 , the dose associated with a 5% excess incidence of tumours in experimental animal studies – TD₀₅: tümörijenik doz₀₅, deneysel hayvan çalışmalarında tümör vakalarının %5 fazla olmasıyla ilişkili doz
• TDI: tolerable daily intake – TDI: tolere edilebilir günlük alım miktarı
• TDS: total dissolved solids – TDS: toplam çözünmüş katılar
• THM: trihalomethane – THM: trihalometan
• TID: thermal ionization detector; total indicative dose – TID: termal iyonizasyon dedektörü; toplam gösterge dozu
• UF: uncertainty factor – UF: belirsizlik faktörü
• UN: United Nations – BM: Birleşmiş Milletler
• UNICEF: United Nations Children’s Fund – UNICEF: Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu
• UNSCEAR: United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation – UNSCEAR: Birleşmiş Milletler Atomik Radyasyonun Etkileri Bilimsel Komitesi
• USA: United States of America – ABD: Amerika Birleşik Devletleri
• UV: ultraviolet – UV: ultraviyole
• UVPAD: ultraviolet photodiode array detector – UVPAD: ultraviyole fotodiyot dizisi dedektörü
• WHO: World Health Organization – DSÖ: Dünya Sağlık Örgütü
• WHOPES: World Health Organization Pesticide Evaluation Scheme – WHOPES: Dünya Sağlık Örgütü Pestisit Değerlendirme Planı
• WSP: water safety plan – WSP: su güvenliği planı
• YLD: years of healthy life lost in states of less than full health (i.e. years lived with a disability) – YLD: Sağlığın tam olmadığı durumlarda kaybedilen sağlıklı yaşam yılları (yani engellilikle geçirilen yıllar)
• YLL: years of life lost by premature mortality – YLL: Erken ölüm nedeniyle kaybedilen yaşam yılları