Polimerler günlük hayatımızda en fazla kullandığımız kimyasal ürünlerdir. Poşetler, paketleme ürünleri, tavalar, diş fırçaları, kablolar, araba tekerlekleri, su şişeleri, kıyafetler, izolasyon malzemeleri, kurşun geçirmez malzemeler, ayakkabılar, pencereler, yapıştırıcılar, kalemler, balonlar, sakızlar, gözlükler, telefonlar, bilgisayarlar, şemsiyeler… değişik alanlarda kullanılır. Bütün bu ürünler polimer denilen kimyasal maddelerden üretilmektedir. Kimyasal üretimin yanında ipek, yün, pamuk gibi doğal polimerler de vardır.
Sözcük olarak eski Yunanca çok anlamına gelen “poli” ve parça, kısım anlamına gelen “mer” kelimelerinin bir araya gelmesiyle türetilmiştir. Polimerler sözcük anlamından da anlaşılacağı gibi küçük moleküllerin bir araya gelerek oluşturdukları uzun zincirli, makro moleküllerdir.
Örneğin günlük hayatımızda sıkça kullandığımız poşetler bir polimer ürünüdür. Etilen adı verilen küçük moleküller bir araya gelerek Polietilen denilen polimeri yani poşetlerin temel maddesini oluştururlar.
Günlük hayatımızda poşetlere genellikle “naylon torba” denilmektedir. Bu kullanım tamamen yanlıştır. Çünkü poşetlerin ana maddesi biraz önce bahsettiğim gibi polietilendir. Naylon ise tamamen farklı bir polimerdir. Naylon, adipik asit ve diaminohekzan adı verilen moleküllerin bir araya gelmesiyle oluşan bir polimerlerdir. Yani poşetlerle bir alakası yoktur. Naylon polimeri paralarda, giyeceklerde, ambalaj sektöründe, enstrüman tellerinin yapımında, diş fırçaları ve halatların üretimi gibi pek çok yerde kullanılmaktadır.
Polimer reaksiyonunda, reaksiyona giren moleküllerde yapılan küçük değişiklikler, oluşan polimerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinde büyük değişimlere neden olur. Örnek etilen molekülü yerine, bu moleküle oldukça benzeyen ve sadece bir atomu farklı olan vinil molekülü kullanılırsa, elde edilen ürün polivinil klorür (PVC), yine bu moleküle benzeyen tetrafloretilen kullanılırsa, politetrafloretilen (PTFE-Teflon) elde edilir.
Polietilen, PVC ve Teflon birbirinden oldukça farklı özellikteki polimerlerdir. PVC, kapı, pencere ve borularda, Teflon ise tavalarda kullanılmaktadır. Farklı yapıdaki moleküllerin bir araya gelmesiyle oldukça fazla sayıda ve farklı özelliklere sahip polimerler elde edilmiştir.
Polimerler tek bir tür molekülden oluşabildiği gibi iki veya daha fazla tür molekülden de oluşabilir. Polietilen, pvc, teflon, polimetilmetakrilat, polistiren gibi polimerler tek çeşit moleküllerin, PoliEtilen Tereftalat (PET), naylon, epoksi, poliüretan, melamin gibi polimerler ise iki veya daha fazla türdeki moleküllerin bir araya gelmesiyle oluşur.
Bir polimerde, polimer zincirleri arasındaki kimyasal bağ sayısı ne kadar fazla olursa polimerin sertliği o oranda artar. Örneğin kauçuk ağacından elde edilen ve doğal bir polimer olan kauçuk, oldukça yumuşak ve esnek bir polimerdir.
Vulkanizyon adı verilen bir işlem ile kauçuğa kükürt ilave edilerek, polimer zincirleri arasında kimyasal bağların oluşması sağlanır. Böylece kauçuk ilk haline göre oldukça sert ve dayanıklı bir yapı haline dönüşür. Eklenen kükürt oranıyla, kauçuk sertligi ayarlanarak çok farklı amaçlar için kullanılır. Örneğin, fazla kükürt ilavesi ile kırılgan ve esnek olmayan, “sert kauçuk” da denilen ebonit elde edilir.
Polimerler, sıcaklıkla olan etkileşime göre termoset ve termoplastik polimerler olarak ikiye ayrılır. Termoset polimerler, polimer reaksiyonu tamamlandıktan sonra ısı ile yumuşayıp, erimezken, termoplastikler eritilip yeniden kullanılabilir. İki polimer türü de yüksek sıcaklıklarda yanma davranışı gösterir. Termoplastik polimerlerin erime özelliği sayesinde bu polimerler geri dönüştürülüp yeniden kullanılabilir.
Yorum yap