Su dolu iki bardağı farklı derecelerde ısıtıp sonrasında ikisini de aynı anda buzdolabına koyduğumuzda enteresan bir sonuçla karşılaşırız. İki farklı sıcaklıktaki sulardan ilk donmaya başlayan, kıyasla daha sıcak olan sudur!
1963 yılında Mpemba isimli Tanzanyalı bir öğrencinin keşfettiği bu durum “Mpemba Etkisi” olarak isimlendirilmiştir. Öğrenci, bu etkiyi farklı sıcaklıktaki dondurmaları karıştırırken fark etmiştir.
Yine de, bu etkinin ilk defa gözlendiği zamanlara dair verilere MÖ 4. yıllarda Aristo ile rastlamaktayız. Aynı etki Francis Bacon ve Descartes tarafından da tespit edilmiştir. Bu bilgiyle eski dönem filozoflarının aynı zamanda bilimsel altyapısına da şahit oluyoruz.
Mpemba Etkisi Nasıl Çalışır?
Bu etkiyle ilgili çok teoriler vardır. Sıcak olan suyun daha hızlı buharlaşmasından dolayı hacminin azalıyor olması bu teorilerden biridir. İzolasyondan dolayı olduğu teorisi de bulunmakta. Her ne kadar bu çokça araştırılmış bir konu olsa da Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nden Xi Zhang tarafından yönetilen bir fizik takımına kadar, çok kesin sonuçlar elde edilememiştir.
Bu takım 2014 yılında, bu etkiyi açıklayan şeyin, kimyasal kuvvetler olduğunu açıkladı.
Su ısıtıldığında, yoğunluğunun azalması ve moleküllerin birbirinden uzaklaşması durumdan dolayı hidrojen bağları esnerler.Bu esneme, kovalent bağları da etkiler ve bu nedenle kovalent bağlar kısalırlar. Buna bağlı olarak da biriktirdikleri enerjiyi salarlar.
Yani aslında sıcak olan suyun daha önce donmasının sebebi, kendi içinden enerji kaybediyor oluşudur.
Bu durumda, Mpemba etkisi gözlenmiş olur. Bahsi geçen takımın analizleri, etkinin her zaman oluşmamasının sebebinin kimyasal bağlarda biriken enerji miktarı ile ilişkin olduğunu açıklamaktadır.
Aşağıda bu durum ile ilgili hazırlanmış bir videoyu görüyoruz:
Yorum yap