Kurşun: Azalan Kullanımı, Kalıcı Endişeler

Kurşun, esas olarak kurşun-asit akülerin, lehimlerin ve alaşımların üretiminde kullanılır. Tetraetil ve tetrametil kurşun gibi organokurşun bileşikleri, benzinde vuruş önleyici ve yağlama maddesi olarak yaygın olarak kullanılmıştır, ancak birçok ülkede bu amaçlar için kullanımı büyük ölçüde aşamalı olarak kaldırılmıştır. Benzinde kurşun içeren katkıların ve gıda işleme endüstrisinde kurşun içeren lehimlerin kullanımının azalması nedeniyle, havadaki ve besindeki kurşun konsantrasyonları düşmektedir. Çoğu ülkede, kurşunlu boya tozundan veya kurşun içeren malzemelerin mesleki/evsel geri dönüşümü gibi özel kaynaklar olmadıkça, kan kurşun seviyeleri de düşmektedir. Kurşun, doğal kaynaklardan çözünmesi sonucu musluk suyunda nadiren bulunur; varlığı esas olarak, kurşun borular, lehim veya bağlantı parçaları (yüksek kurşun içeriğine sahip alaşımlı bağlantı parçaları dahil) içeren evsel tesisat sistemlerindeki korozif su etkilerinden veya evlere hizmet bağlantısından kaynaklanır. Tesisat sisteminden çözünen kurşun miktarı, pH, sıcaklık, alkalinite, borudaki kireç ve suyun bekleme süresi gibi çeşitli faktörlere bağlıdır; en fazla kurşun çözücü özelliğe sahip olanlar yumuşak, asidik sulardır. İçme suyundaki serbest klor artıklar genellikle daha çözünmez kurşun içeren birikintiler oluştururken, kloramin artıkları kurşun borularda daha çözünür çökeltiler oluşturabilir. Buna göre, örneğin, arıtma yöntemlerindeki değişiklikler veya kaynak değişiklikleri gibi tedarik edilen suyun kalitesinde meydana gelen önemli değişiklikler, kurşun çözünürlüğünde veya kurşun birikintilerinin çözünmesinde veya her ikisinde birden değişikliklere yol açabilir.

Kurşun maruziyeti, çeşitli nörogelişimsel etkiler, mortalite (esas olarak kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle), böbrek fonksiyon bozukluğu, hipertansiyon, kısırlık ve olumsuz gebelik sonuçları dahil olmak üzere çok çeşitli etkilerle ilişkilidir. Çocuklarda nörogelişimsel bozukluk genellikle diğer etkilerden daha düşük kan kurşun konsantrasyonları ile ilişkilidir, nörogelişimsel etkiler için kanıt ağırlığı diğer sağlık etkilerinden daha fazladır ve çalışmaların sonuçları diğer etkilerin sonuçlarından daha tutarlıdır. Yetişkinler için, kan kurşun konsantrasyonları için kanıt ağırlığı en büyük ve en tutarlı olan olumsuz etki, kurşun ile ilişkili sistoljik kan basıncı artışıdır. JECFA, nörogelişim ve sistoljik kan basıncı üzerindeki etkilerin doz-cevap analizleri için uygun temelleri sağladığı sonucuna varmıştır.

JECFA, doz-cevap analizlerine dayanarak, daha önce belirlenen 25 µg/kg vücut ağırlığı TPI’sinin çocuklarda en az 3 zeka katsayısı (IQ) puanlık bir düşüş ve yetişkinlerde yaklaşık 3 mmHg (0,4 kPa) sistol kan basıncı artışı ile ilişkili olduğunu tahmin etmiştir. Bu değişiklikler, bir nüfus içindeki IQ veya kan basıncı dağılımındaki bir kayma olarak düşünüldüğünde önemlidir. Bu nedenle JECFA, TPI’nin artık sağlık koruyucu olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varmış ve geri çekilmiştir.

Doz-cevap analizleri kurşunun kilit etkileri için herhangi bir eşik değeri göstermediğinden dolayı JECFA, sağlık koruyucu olarak kabul edilecek yeni bir TPI belirlemenin mümkün olmadığı sonucuna varmıştır. JECFA, nörogelişimsel etkiler nedeniyle fetüslerin, bebeklerin ve çocukların kurşuna en duyarlı alt gruplar olduğunu bir kez daha vurgulamıştır.

Kurşunun içme suyundaki varlığının çoğunlukla binalardaki kurşun servis bağlantıları ve tesisatlardan kaynaklanması ve çözümün esas olarak kurşun içeren boru ve bağlantı parçalarını çıkarmaktan oluşması, klorla karşılaştırıldığında kurşunun olağan dışı bir kimyasal tehlike olduğunu belirtmek gerekir. Bu nedenle, korozyon kontrolü de dahil olmak üzere kurşuna toplam maruziyeti azaltmak için diğer tüm pratik önlemlerin uygulanması gerektiği vurgulanır. Yeni kurşun kaynakları, örneğin kurşun servis bağlantıları ve lehimler, hiçbir sisteme dahil edilmemeli ve onarımlarda ve yeni tesisatlarda düşük kurşun alaşımlı bağlantı parçaları kullanılmalıdır.

İzleme açısından, izleme amacı bir binanın iç tesisatındaki kurşunun varlığını tespit etmekse, numune musluktan alınmalıdır. Örnek alma protokolleri de numune alma amacına bağlıdır. İlk çekim numuneleri tipik olarak en yüksek kurşun konsantrasyonlarına sahip olacaktır, ancak aynı sistem tuvalet sifonu için su sağlıyorsa normal kullanımda bu konsantrasyonlar görülmeyebilir. Öte yandan, yıkama numuneleri tutarlı değerler verir, ancak su ile kurşun içeren malzeme arasındaki minimum temas süresini yansıtır. Rastgele gündüz numuneleri, tüketicinin içtiği suyu en doğru şekilde yansıtsa da en değişken seviyeleri verir; bu nedenle, ortalama maruziyet seviyesini belirlemek için daha fazla numune toplamak gerekir. Yeni veya onarılan sistemlere kurşun servis bağlantıları, kurşun lehimi ve/veya yüksek kurşunlu bağlantı parçaların takılmadığını doğrulamak için gerekli durumlarda, uzun bir durgunluk süresini yansıtan ve kurşunun varlığını tespit etme şansını en üst düzeye çıkaran en kötü senaryo numunesi alınması yöntemi kullanılır. Uzun süreli durgunluk ve ardışık hacim ile de araştırma faaliyeti olarak kurşun kaynaklarını veya yerlerini belirlemek için kullanılabilir.