Su kirliliği bir dizi farklı kaynaktan meydana gelir. Kirlilik, petrol sızıntısı gibi tek bir kaynaktan geliyorsa buna nokta kaynaklı kirlilik denir. Kirlilik birçok kaynaktan geliyorsa buna noktasal olmayan kaynak kirliliği denir.
Çoğu kirlilik türü, kaynağı çevreleyen yakın alanı etkiler. Bazen kirlilik, nükleer atık gibi kaynaktan yüzlerce kilometre uzaktaki çevreyi etkileyebilir, buna sınır ötesi kirlilik denir.
Mikroplastiklerin Dev Sorunu
Öncelikle mikro plastiklerin arka plan hikayesine bir göz atacağız ve ardından çevremizdeki mikro plastiklerle ilgili durumun bugün bizi nasıl etkilediğine dair ayrıntılara gireceğiz.
Mikro plastik nedir?
Mikro plastik, çapı 5 mm’den küçük olan herhangi bir plastik parçasıdır. Mikro plastiklere değinmeden önce, genel olarak plastiklere daha yakından bakmamız gerekiyor.
Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen önce, ilk saf sentetik plastiği icat ettik. Ancak İkinci Dünya Savaşı sırasında insanlar doğal kaynaklar yerine bu çok yönlü maddeyi kullanmaya başladılar. Bu, bu bozunmayan ürünün yaygın bir şekilde üretilmesini sağladı.
Bugüne kadar yaklaşık 8300 milyon mt (Mt) işlenmemiş plastik üretildiği tahmin edilmektedir.
American Association for the Advancement of Science tarafından yapılan bir araştırmada, 2015 yılı itibariyle nüfus tarafından yaklaşık 63000 Mt plastik üretildiğini ortaya koydu. Ayrıca, plastik atıkların %9’unun geri dönüştürüldüğünü, %12’sinin yakıldığını ve %79’unun çöplüklere veya doğal çevreye bırakıldığını gösteriyor. Plastik kullanımı küresel olarak hızlanıyor ve bu, gezegendeki herkes için büyük bir endişe kaynağı olmalı.
“Mevcut tüketim oranları devam ederse, gezegen 2050 yılına kadar 33 milyar ton plastik daha tutacak. Bu, 2,75 milyar çöp toplama [çöp] kamyonunu dolduracak, bu da uçtan uca yerleştirildiğinde gezegenin etrafını kabaca 800 kez saracak.”
Peki mikroplastikler nereden geliyor?
Burada iki temel kaynağa bakacağız.
İlk olarak, tüketici ürünlerinde kullanılırlar. Bu mikro plastikler, şirketler tarafından bir ürün sunumunun veya üretim sürecinin bir parçası olarak bilerek oluşturulur. Örneğin, mikro boncuklar, mikro boncukların ürüne gömülü olduğu yüz ovma veya diş macunu gibi ürünlerde bulunur. Ürünü kullandıktan sonra mikro boncuklar lavabonuzdan aşağıya inecek ve sonunda denize düşecektir. Sadece yakın zamana kadar insanlar mikro boncuk sürecinden haberdar edildi. 2015 yılında Amerika Birleşik Devletleri Eski Başkanı Barrack Obama, mikro boncuk içeren ürünlerin satışını ve dağıtımını yasaklayan bir yasa tasarısı imzaladı.
Bir grup STK, AB’yi 28 ülke bloğunda mikro boncukları yasaklamaya ikna etmeye çalışıyor. Ancak, çekicin altına girecek olan sadece güzellik ürünleri değil; Giysilerimizin çoğu da sentetik ürünlerden yapılıyor. Standart bir polyester tişörtün küçük plastik lifleri, bir yıkama döngüsünde 1 grama kadar lif kaybedebilir.
Plastik bir şişe formunu veya şeklini korumaz. Zamanla, rüzgar, güneş ışığı biçimindeki UV radyasyonu veya sudaki aşınma gibi kuvvetlerle, plastikler daha küçük ve daha küçük parçalara ayrılır ve sonunda mikroplastik haline gelir. Mikro plastiklerin yaşam döngüsü hala belirsizdir ancak çoğu bilim uzmanı bunun 450 yıl ile sonsuza kadar süreceğini tahmin etmektedir.
Uzun ömürlü olmasının nedeni, plastiğin çevrede nispeten yeni bir ürün olmasıdır. Bu, bakterilerin plastiğin moleküler yapısını parçalayacak kadar gelişmediği anlamına gelir.
Küresel olarak ürettiğimiz plastiğin yalnızca %9’unu geri dönüştürüyoruz. Bunu plastik şişelerde ölçersek, her 10 plastik şişeden potansiyel olarak 9’u çevremize geri dönebilir.
Bazı ülkeler, üretilen tüm plastik atıkları yönetmede diğerlerinden daha iyidir. Doğru atık yönetim sistemleri veya ideal olarak geri dönüşüm yoluyla bu sorun giderilebilir. Plastiğin büyük bir kısmının doğal ortama girmesini engellemek mümkündür.
Başta Asya olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde meydana gelen hızlı ekonomik gelişmeye baktığımızda mesele daha da karmaşıklaşıyor. Jenna Jambeck, dünya plastik kirliliğinin bugüne kadarki en kapsamlı verilerini topladı.
Okyanusa giren plastik atıkların daha tutucu tahminleriyle bile, ağırlık olarak her saniyede 750 barbie bebek birikir. Başka bir deyişle, her insan bebeği doğduğunda, aynı anda 160 plastik barbie okyanusa fırlatılıyor; çocuklarımız için oldukça büyük bir miras.
SU
Atalarımız suyun insanları ve malları taşımak için harika bir yol olduğunu anladılar. Bu ilke doğal çevre için de geçerlidir. İnsanların ürkütücü bulduğu şey, bu mikro-plastiklerin nereye dönerlerse dönsünler dünyayı bizimle birlikte yaşamaları. Endişe verici unsur, suyun bizim temel insan hakkımız olması ve onu kasten kirletiyor olmamız.
Çoğumuz suya yakın yaşıyoruz ve bunlar genellikle içme suyumuzu aldığımız kaynaklarla aynı. Dünya Sağlık Örgütü, şişelenmiş su ürününün incelemesini başlattı; şişelenmiş sudaki mikro plastiklerin musluk suyunun iki katı olabileceği gerçeğine dayanmaktadır. Bu nedenle, şişelenmiş su daha güvenli bir seçim değildir, ancak bekleyin, musluk suyunun içinde kirletici maddeler de vardır. Her iki şekilde de fazla seçeneğimiz yok gibi görünüyor.
Gelişmiş ülkelerde atık sularımızı arıtmamıza rağmen, her zaman mikro plastikleri çıkaramıyoruz. Çalışma, konsantrasyonların minimum olduğu sonucuna varmasına rağmen, söz konusu mikro plastiklerin varlığını buldular.
Mikro plastiklerin bu “sızması” iki önemli şey yapar: birincisi, çoğu durumda tarlalarımızı gübrelemek ve sulamak için atık su kullanırız. Mikro plastikleri kuru toprağa yayıyoruz. Yağmur yağdığında daha uzaklarda yıkandıklarını varsaymak çok fazla hayal gücü gerektirmez. İkincisi, eğer tarım sistemimize yayılmazlarsa, mikro plastikler atık sularımızdan nehirlerimize, göllerimize ve okyanuslarımıza salınıyor.
Suyu bulduğumuz yerde hayat buluruz.
Mikro plastiklerin etkisi, çeşitli kabuklu deniz hayvanlarında (midye ve istiridye gibi dipten beslenen canlılar) incelenmiştir. Bu dipten besleyiciler, araştırmanın mevcut poster çocuklarıdır, çünkü onlar okyanusların garburatörleridir, algleri veya herhangi bir küçük veya artık yiyecek parçacıklarını yemek için büyük miktarlarda su çekerler. Bu nedenle mikro plastiklere çok maruz kalırlar. Maruz kalmanın üreme sistemlerini, hatta yavrularını etkilediği bulunmuştur. Bu mikro plastikleri yemek aynı zamanda yavrularının “büyümesine” ve daha küçük ve daha az sağlam olmasına yol açar.
Ortalama bir Avrupa kabuklu deniz ürünleri tüketicisi, yılda 11.000 mikro plastik parçacığına maruz kalmaktadır. Şimdi mikroplastiklerin gıda sistemimize girdiği bir duruma bakıyoruz. Ölçeği hem vahşi hem de çiftlik kabuklularını içerir. Örneğin, yakın zamanda Kore, 100 gram deniz tarağının 34 mikro plastik içerdiğini tespit etti. Elbette kabuklu deniz ürünleri yemekten kaçınabilirsiniz; ancak Çin’de yapılan bir araştırma, sofra tuzunda da mikroplastik buldu.
Bu mikroplastikleri doğal çevreye yaydığımızı biliyoruz. Deniz canlılarını etkilediklerini biliyoruz. Onları yemeğimiz ve suyumuzla tükettiğimizi biliyoruz.
Ama bu insan sağlığı için ne anlama geliyor?
Jüri, etkilerin sağlığımız için neler olabileceği konusunda hâlâ görüşüyor. Bu, bildiğimiz birkaç şey olduğunu söyledi. Mikro-plastikler, pürüzlü bir yüzey alanı ile düzensiz şekilli olma özelliklerinden dolayı, ‘sülükleme’ adı verilen bir süreci kolaylaştırabilir. Bu, kısacası, diğer potansiyel olarak zararlı kimyasalların veya bakterilerin küçük taşıyıcıları olabileceği anlamına gelir. Fincan ve tabaklarımızın pürüzsüz yüzeyli olarak üretilmesinin nedeni, öğün aralarında tamamen temizlenip sterilize edilmesidir.
Mikro plastiklerin sağlığımız üzerindeki riskini henüz bilmediğimizi görmezden gelsek bile, bu küçük plastiklerin nerede olduğunu veya yol boyunca başka hangi kimyasalları veya güvenli olmayan bakterileri kaptıklarını da bilmemizin hiçbir yolu yok… Bu yıl, Kanada, Vancouver’ın kıyı bölgelerinden yapılan bir araştırma, insanlar için belirli seviyelerde toksik olduğu bilinen kurşun ve kadmiyum gibi tehlikeli metalleri taşıyan mikro plastikleri buldu.
Bu, başka bir solucan kutusunu açar, şu soru ortaya çıkar: Bu potansiyel ağır metal, bakteri veya plastik kirletici kokteyli hangi noktada insan sağlığına zararlı hale gelir?
Araştırmacılar bu biyolojik birikime sıradan bir tabirle “saatli bomba” diyorlar.
Eski hikayeler gündeme getiriliyor, 1962’de zamanının devrimci bir deniz biyoloğu olan Rachel Carson, “sessiz bir bahar” kitabını yayınladı ve burada şunları yazdı:
“Eğer bu kimyasallarla bu kadar iç içe yaşayacaksak, onları yiyip içecek, onları iliklerimize kadar taşıyacaksak, onların doğası ve gücü hakkında bir şeyler bilsek iyi olur.”
Dünya Sağlık Örgütü’nün pestisitler ve kimyasal güvenlikle ilgili, en önemli 10 sağlık sorununu listeleyen bir bölümü vardır ve bunlardan üçünü zaten araştırdık.
İnsan sağlığını etkileyen mikro plastiklerin kanıtı var mı?
Henüz, bu cevap herkesin tahmini gibi görünüyor.
Hayvanlar alemi ile insan sağlığı arasında bir bağlantı kurarsak ne olur?
Elbette istiridye gibi deniz canlıları ile insanlarınki arasında temel farklılıklar vardır; ancak hepimiz gezegenin sakinlerinin bir parçasıyız ve bu sorunla mücadele etmek için kalıpların dışında düşünmemiz gerekecek.
Bu düşünce dizisi, cevaplardan çok soruları gündeme getiriyor.
Şu anda, insan sağlığı üzerindeki potansiyel etki konusunda dünya çapında çok sayıda yerde araştırma yapıldığını biliyoruz.
Öncelikle, Endonezya’da yapılan büyük bir araştırma, maksimum mikro plastik tüketimi için bir stajyer tavsiyesi belirlemenin mümkün olup olmadığı sorusunu yanıtlamaya çalışıyor.
Bu çalışma zaten mikroplastikleri yiyecek, su ve hava yoluyla tükettiğimizi kabul ediyor. Midelerimiz, mikro plastikler tarafından salınan kimyasalları emebilir ve onları kanımıza taşıyabilir.
Ancak, gerçek bir mikro plastik parçasına ne dersiniz?
Mikroplastikler üzerine deniz yaşamı üzerine, insanlardan çok daha fazla araştırma var. Plastik bir diyetteki midyeleri hatırlıyor musunuz? Daha yeni bulgular, mikro plastiklerin midyeleri hücresel düzeyde etkileyebileceğini de ileri sürdü. Sonuçlar bir inflamasyon yanıtı olduğunu bildirmiştir.
Ayrıca, araştırmacılar bu iltihaplanmanın toksik kimyasallardan veya mikro plastiğin kendisinden kaynaklandığının farkında değillerdi. Düzensiz bir şekle sahip olabilirler; bu şekil vücutta dikenli olabilir ve potansiyel olarak iltihaplanmaya neden olabilir. Ayrıca Yengeçlerin organlarında da mikroplastik buldular.
2017’de yapılan yakın tarihli bir araştırma, mikro plastiklerin yalnızca kurutulmuş balıkların solungaçları gibi organlarda değil, etlerinde de bulunduğunu ortaya koydu.
Bu bulgular, bazı deniz türlerinde mikro plastiklerin sindirim sisteminden kana ve dolayısıyla canlının vücudunun geri kalanına geçmesinin mümkün olduğunu gösteriyor.
Şimdi, yaptığımız ve bilmediğimiz mevcut araştırmaların sınırına yaklaşıyoruz. Bu, bir süredir laboratuvar fareleri üzerinde deneyler yaptığımızı söyledi. Bu deneyler, insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerin ne olabileceğinin bir barometresidir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, mikroplastiklerin laboratuvar farelerine zarar verdiğini buldu.
Mikro plastikler hakkında kesin olarak bildiğimiz 6 şey var.
Bizim toprağımızda
Kuru arazide başlıyoruz. 2012’de Berlin’de yapılan bir araştırma, mikro-plastik kirliliğinin bir okyanus sorunundan daha fazlası olabileceğini öne sürdü. Bu öneriden bu yana, birçok çalışma topraklarımızda mikro plastikler buldu.
Şehirlerimiz başlamak için mantıklı bir yer. Paris’teki büyük bir araştırmadan elde edilen bulgular, yalnızca kentsel çevrenin ilk araştırması değildi, aynı zamanda çalışmanın sonuçları düşünülenden çok daha etkiliydi; mikro plastiklerin tüm kentsel çevrede döngü halinde olduğu bulundu.
Plastikler musluk suyunda, atık sularda, kentsel toprakta, havada kısacası her yerde bulundu. Şehirlerimizin kirliliğin mikrokozmosları olması yeni değil, ancak mikro-plastik kirliliğin büyüklüğü emsalsizdi.
Atık sularımızla toplu olarak ne yaptığımıza baktığımızda mesele karmaşıklaşıyor. Su arıtımından sonra oluşan çamur, tarım endüstrisinde genellikle gübreleme kaynağı olarak kullanılır. Bir çalışma, bu şekilde tedavi edilen alanların, olmayanlardan daha yüksek mikro plastik konsantrasyonlarına sahip olduğunu buldu.
Ayrıca, gezegenlerin toprak karıştırıcıları olan solucanların, mikro plastikleri toprağın daha derinlerine taşıdığı bulunmuştur. Solucanlar işlerine devam ederken biz sadece antropojenik veya insan yapımı bir maddeyi solucanların alanına bırakmıyoruz; mikro plastikleri toprağın daha derinlerine ve daha da derinlerine yayıyorlar.
Tarlalarda bulunan mikro-plastik konsantrasyonu ile ilgili daha önce bahsedilen çalışma, onları tarım alanlarımıza yaymadığımız zamanlarda su arıtımından sonra nehirlerimize ve göllerimize döktüğümüze işaret etti.
Tatlı suyumuz
Seyrek nüfusa sahip büyük ve az gelişmiş bir ülke olan Moğolistan, yoğun plastik kirliliği olan bir bölge fikrimizden en uzak görünüyor. Bununla birlikte, yakın zamanda yapılan bir çalışma, ilgi çekici birkaç şey buldu. Çalışma, Moğol gölü Hovsgol’da bulunan mikro-plastik kirlilik miktarını, çok daha büyük Kuzey Amerika kuzeni Superior Gölü ile karşılaştırıyor.
Kuzey Amerika gölü hem yüzey alanı hem de toplam su hacmi bakımından oldukça büyüktür ve ayrıca su havzasında yaklaşık 30 milyon insan yaşamaktadır. Buldukları şey, Hovsgol Gölü’nde mikro plastik konsantrasyonunun daha yüksek olduğuydu.
Khatgal kasabasının nüfusu 2.800’dür. Çıkarılan sonuç, yalnızca son derece uzak denizaltı göllerinde mikro plastikler bulmamız değil, aynı zamanda plastik atıklarımızla nasıl başa çıktığımızın çok açık bir örneğidir, meydana geldiği mikro plastik seviyeleri büyük önem taşır.
Bir biyolog arkadaşım her zaman “nehirler veya göller gerçekten kimsenin umurunda değil, okyanusların renkleri ve garip yaratıkları beklerken neden yapsınlar” diyordu.
Hayal kırıklıkları mikro plastik araştırmalarında da kendini gösteriyor. Nehir sistemlerindeki mikro plastiklerin akıbeti üzerine ilk kapsamlı çalışma ancak 2017’de yapıldı. Her nehrin belirli özelliklerinin, örneğin mevcut gücün, hangi mikro plastiklerin nehirde “sıkışıp kalabileceğini” ve hangilerinin okyanusa gireceğini belirlediği sonucuna varıyorlar.
Ancak göller aynı zamanda büyük durgun su kütleleridir. Mikro-plastik taşıma, su sisteminin özelliklerine bağlı olduğundan, göller mikro-plastik ‘lavabolar’ veya plastiğin birikebileceği yerlerdir. Göllerde bulunan mikro plastiklerin konsantrasyonları endişe verici.
Ayrıca bu suyu sık sık içiyoruz; mikro plastikler içme suyumuza alınabilir ve bu plastiğin yolculuğu yeniden başlar. Plastik şimdi yine kentsel çevremizde, yukarıdaki bölümde bahsedilen tüm noktalar yine alakalı. ‘Geri dönüşüm’ kelimesiyle kastettiğimiz tam olarak bu değil.
Balıklara ne olur?
Bir Fransız araştırması, Gobio Gobio’nun (ılıman Avrasya’da bulunan küçük bir balık) %12’sinin mikro plastikleri yuttuğunu buldu. Deniz ortamındaki bulgulardan beklendiği gibi: plastikler tatlı su bölgelerinde yaşayan türlerle etkileşime giriyor.
“Küresel olarak tatlı su, azalan bir doğal kaynaktır ve kırılgan bir durumdadır. Mevcut kaynaklar, kirliliğin tatlı su kullanımlarını ve ekolojik kaliteyi tehdit etmesi gibi rekabet eden baskılara ve etkilere tabidir.”
Okyanuslarımız
Dünyadaki tatlı suların yaklaşık %70’i buza kilitlenmiş durumda. Almanya’dan bir grup araştırmacı, kutuplardan alınan buz örneklerini test etti ve en kirli su bölgelerinde bulunandan birkaç kat daha yoğun mikro plastik konsantrasyonları buldu.
Kuzeyde bir parça tarihi mikro plastik kirliliği kilitlendi. Küresel ısınma devam ettikçe bu plastik deposunun okyanusa salınacağını belirtiyorlar.
Mikro plastiklerle ilgili araştırmalar kesinlikle deniz ortamına odaklanmıştır. Güncel en çok alıntı yapılan araştırma makalesi Anthony Andrady tarafından 2011 yılına aittir.
Zaten 2011’de olan makalesi birkaç iddiada bulunuyor. Tüm plastiklerin, artık çevremize en büyük potansiyel mikro plastik kaynağı olarak kabul edilen mikro plastik olma yeteneğine sahip olduğu sonucuna varıyor.
Okyanus canlılarıyla ilgili olarak şunları iddia ediyor:
“Nano-zooplanktonlardan Baleen Balinalarına kadar okyanustaki filtre besleyiciler, herhangi bir görünür kötü etki olmadan rutin olarak bunlarla etkileşime giriyor.”
Balinaların midye veya istiridye gibi partikülleri, küçük balıkları, planktonları vb. yemek için büyük miktarlarda suyu ‘filtreyle beslediğini’ hatırlarsak, mikro plastiklere maruz kalmaları önemlidir.
Yakın tarihli bir İtalyan araştırması, 70.000 litre suyu yutabilen Balya Balinasının kesinlikle maruz kaldığını buldu. Plankton yüzey örneklerinin %56’sının mikro plastik içerdiğini buldular.
İtalyan araştırması, mikro plastiklerin balinalar üzerinde ne gibi bir etkisi olduğunu henüz bilmiyor, sadece mevcutlar.
Ancak, daha büyük sorun, mikro plastiklerin kimyasal toksisitesi haline geliyor.
Sülük
Besin Gıda Güvenliği
İnsan sağlığı
Dünyanın henüz bilmediği gibi, bu size kalmış ve gelecek nesiller için çevreyi değiştirebilecek etkiniz var.
16 Ekim 2018’de yayınlanan bir araştırma, 2017’ye kadar yayınlanan tüm araştırmaların bir meta incelemesini gerçekleştirdi. Mikro plastiklerin ve özellikle mikro boncukların çevre için kötü olup olmadığını keşfetmek için 320 araştırma makalesini incelemeye odaklandılar.
Soruşturma sağlam. Ancak, tıpkı şu anki konuşmada olduğu gibi, sonuçların yorumlanmasında da biraz kıpırdanma odası var. Araştırma kozmetik endüstrisi tarafından finanse edildi.
Taraf tutmamak ve gazetenin savunmasında, gün ışığına çıkarılan bazı önemli meseleler var. Mevcut tespit yöntemleri standardize edilmemiştir, bu da kırık sonuçlara yol açmaktadır. Bazı araştırma makaleleri diğerleriyle çelişiyor ve bu da anlaşmazlığa yol açıyor. Tatlı su ve kara organizmaları üzerine mevcut araştırmalar neredeyse yok.
Ayrıca, çalışmaların yaklaşık yarısı sadece farklı organizmalar ve ortamlarda mikro plastiklerin varlığını test ediyor. Bu, mikro plastiklerin riskine odaklanmak gerektiği sonucuna götürür, sadece ‘buradalar, şimdi endişelen’ demek değil.
Araştırma eksik, ancak 2010’da on makale ‘mikro plastik’ kelimesini içeriyordu ve 2017’de 306 tane vardı. Dünya araştırmak için etrafa saçılıyor.
İngiltere’deki Plymouth Üniversitesi’nde deniz bilimi ve mühendisliği profesörü olan Richard Thompson şunları önerdi:
“İnsan bakış açısıyla,” diyor, “şu anda endişe için bir nedenden çok endişe nedeni olduğunu düşünüyorum.”
Endonezya’da, insanlardaki mikro plastikler üzerine şimdiye kadarki en büyük çalışma yürütülüyor. Amaç, maksimum mikro plastik tüketimi için bir stajyer veya geçici kılavuz oluşturmaktır.
Biraz mantık uygulamak için deniz biyologları olmamıza veya insan sağlığını incelememize gerek yok. Mikro plastikler oradalar, neredeyse her yerde ortaya çıkıyorlar ve öyle olmaları gerekmiyor.
Kimyasal Su Kirliliği
Endüstriyel ve tarımsal işler, suya karışıp onu kirletebilecek birçok farklı kimyasalın kullanımını içerir.
- Endüstriyel çalışmalardan kaynaklanan metaller ve çözücüler nehirleri ve gölleri kirletebilir. Bunlar sudaki yaşamın birçok türü için zehirlidir ve gelişimlerini yavaşlatabilir, onları kısırlaştırabilir ve hatta ölümle sonuçlanabilir.
- Pestisitler, tarımda yabani otları, böcekleri ve mantarları kontrol etmek için kullanılır. Bu pestisitlerin akıntıları su kirliliğine ve su yaşamını zehirlemeye neden olabilir. Daha sonra, enfekte balıkları yerlerse kuşlar, insanlar ve diğer hayvanlar zehirlenebilir.
- Petrol, bir gemi patladığında genellikle petrol sızıntıları yoluyla suyu kirleten başka bir kimyasal kirletici türüdür. Petrol sızıntıları genellikle yaban hayatı üzerinde yalnızca yerel bir etkiye sahiptir, ancak kilometrelerce yayılabilir. Yağ, birçok balığın ölümüne neden olabilir ve deniz kuşlarının tüylerine yapışarak uçma yeteneklerini kaybetmelerine neden olabilir.
Askıda madde Su kirliliği
Bazı kirleticiler, molekülleri su molekülleri arasında karışamayacak kadar büyük olduğundan suda çözünmezler. Bu malzemeye partikül madde denir ve genellikle su kirliliğinin bir nedeni olabilir.
- Askıya alınan parçacıklar sonunda çöker ve altta kalın bir silt oluşturur. Bu, nehirlerin veya göllerin tabanında yaşayan deniz yaşamına zararlıdır.
- Biyobozunur maddeler genellikle suda asılı kalır ve mevcut anaerobik mikroorganizmaların miktarını artırarak sorunlara neden olabilir.
- Suda asılı kalan toksik kimyasallar, su yaşamının gelişimi ve hayatta kalması için zararlı olabilir.
Mikrobiyolojik su kirliliği
Mikrobiyolojik su kirliliği genellikle mikroorganizmaların neden olduğu doğal bir su kirliliği şeklidir.
Birçok mikroorganizma türü suda yaşar ve balıkların, kara hayvanlarının ve insanların hasta olmasına neden olur. Mikroorganizmalar gibi:
- Bakteri
- Virüs
- Protozoa
Kolera gibi ciddi hastalıklar suda yaşayan mikroorganizmalardan kaynaklanır. Bu hastalıklar genellikle kirli suyu tedavi etme olanaklarına sahip olmadıkları için yoksul ülkelerdeki insanların sağlığını etkiler.
Besinler ve Su Üzerindeki Etkileri
Besin maddeleri bitki büyümesi ve gelişmesi için gereklidir. Atık sularda ve gübrelerde birçok besin bulunur ve bunlar büyük konsantrasyonlar suya düşerse aşırı omluk ve alg büyümesine neden olabilir.
- Bu, içme suyunu kirletebilir ve filtreleri tıkayabilir.
- Bu, algler sudaki oksijeni kullandığından ve çevredeki deniz yaşamı için hiç bırakmadan diğer su organizmalarına zarar verebilir.
Yeraltı Suyu Kirliliği
Dünya’nın suyunun büyük bir kısmı toprakta veya akiffer adı verilen kaya yapılarının altında bulunur. İnsanlar genellikle içme suyu elde etmek için akifirleri kullanırlar ve ona erişmek için kuyular inşa eder. Bu su kirlendiğinde yeraltı suyu kirliliğidenir.
Yeraltı suyu kirliliği genellikle topraktan pestisit kirlenmesinden kaynaklanır, bu içme suyumuzu enfekte edebilir ve büyük sorunlara neden olabilir.
Oksijen Tüketen Su Kirliliği
Suda yaşayan mikroorganizmalar biyolojik olarak parçalanabilir maddelerle beslenir. Suya çok fazla biyolojik olarak parçalanabilir malzeme eklendiğinde, mikroorganizmaların sayısı artar ve mevcut oksijeni kullanır. Buna oksijen tükenmesi denir.
Sudaki oksijen seviyeleri tükendiğinde, nispeten zararsız aerobik mikroorganizmalar ölür ve anaerobik mikroorganizmalar gelişmeye başlar. Bazı anaerobik mikroorganizmalar, amonyak ve sülfitler gibi zararlı toksinler ürettikleri için insanlara, hayvanlara ve çevreye zararlıdır.
Yüzey Suyu Kirliliği
Yüzey suları Dünya’nın doğal su kaynaklarıdır. Yer kabuğunun dış tarafında bulunurlar ve şunları içerirler:
- Okyanus
- Nehir
- Göl
Bu sular çeşitli şekillerde kirlenebilir ve buna yüzey suyu kirliliği denir.
Yorum yap