Polisiklik aromatik hidrokarbonlar

Çok çeşitli organik bileşiklerden oluşan polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’lar), her biri iki veya daha fazla birleşik aromatik karbon ve hidrojen halkası içerir. Çoğu PAH, çeşitli yanma süreçleri ve piroliz kaynaklarından atmosfere girip çevreye karışır. Düşük çözünürlükleri ve partikül maddeye yüksek yakınlıkları nedeniyle, genellikle suda önemli konsantrasyonlarda bulunmazlar. İçme suyundaki PAH kirliliğinin ana kaynağı genellikle, boruları korozyondan korumak için kullanılan içme suyu dağıtım borularının kömür katran kaplamasıdır. Floranten, içme suyunda en sık tespit edilen PAH’dır ve çoğunlukla dökme demir veya sfero demir dağıtım borularının kömür katran astarlarıyla ilişkilidir. PAH’lar, havadaki PAH’ların birikmesi sonucu çeşitli yiyeceklerde ve kirli suların balıklarında da tespit edilmiştir. PAH’lar ayrıca, mangal yapmak, ızgara yapmak, kavurmak, kızartmak veya fırınlamak gibi bazı gıda hazırlama yöntemleri sırasında da oluşur. Genel nüfus için PAH’a maruz kalmanın ana yolları gıda, ortam ve iç hava kaynaklıdır. Özellikle gelişmekte ülkelerde ısıtma ve yemek pişirme için açık ateş kullanımı PAH’a maruz kalmayı artırabilir. Su borularının kömür katran kaplamasıyla yüksek kirlilik seviyelerinin olduğu yerlerde, içme suyundan PAH alımı, gıdadakinden eşit veya hatta daha fazla olabilir.

PAH karışımlarının insanlar için kanserojen olduğuna dair kanıtlar, esas olarak inhalasyon ve dermal maruziyet sonrası işçiler üzerinde yapılan mesleki çalışmalardan gelmektedir. İnsanlar için oral maruziyet yoluyla veri bulunmamaktadır. Benzo[a]pirenin dışında, özellikle içme suyunda diğer PAH’ların oral toksisitesi hakkında veriler sınırlıdır. Kanserojen PAH’ların göreceli potensileri, dermal ve diğer çalışmalardan elde edilen verilerin karşılaştırılmasıyla belirlenmiştir. Potens sıralaması tutarlıdır ve bu nedenle bu şema, PAH potensinin benzo[a]pirene göre faydalı bir göstergesini sağlar.

Farelerde 13 haftalık oral gavaj çalışmasında artmış serum glutamat-piruvat transaminaz seviyeleri, böbrek ve karaciğer patolojisi ve klinik ve hematolojik değişiklikler için 125 mg/kg vücut ağırlığı/günlük bir NOAEL değeri kullanılarak floranten için sağlık temelli bir değer 4 µg/l olarak hesaplanabilir. Bu değer, interspecies ve intraspecies varyasyon için 100, subkronik bir çalışma kullanımı ve yetersiz veritabanı için 10 ve fare deri boyama çalışmalarında benzo[a]piren ile açık koo-karsinojenik kanıtlar nedeniyle 10 olmak üzere 10.000’lik bir belirsizlik faktörü kullanılarak elde edilmiştir. Ancak, bu sağlık temelli değer, normalde içme suyunda bulunan konsantrasyonların önemli ölçüde üzerindedir. Bu nedenle, normal koşullar altında, içme suyundaki floranten varlığı insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Bu nedenle, floranten için resmi bir rehber değer belirlenmesinin gerekli görülmediği düşünülmektedir.